Από τη Βυζαντινή περίοδο ως τη Νεότερη εποχή

Για τα Βυζαντινά χρόνια δε διαθέτουμε επαρκείς πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη της Νάξου. Ωστόσο, τα σημαντικά λείψανα βυζαντινής αρχιτεκτονικής και ζωγραφικής (6ος-14ος αι. μ.Χ.) καταδεικνύουν ότι το νησί, και αυτή την περίοδο, είχε κεντρική σημασία στις Κυκλάδες. Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204), η Νάξος
έγινε η έδρα του Δουκάτου του Αιγαίου με ηγεμόνα το Μάρκο Σανούδο. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην πρόοδο και στην ανάπτυξη της Νάξου, καθώς το νησί αποτέλεσε κέντρο των εμπορικών και οικονομικών δραστηριοτήτων των Δυτικών ηγεμόνων. Στο νησί συνέρρευσε πλήθος Δυτικών, με αποτέλεσμα τον εκκαθολικισμό μέρους του πληθυσμού και τη
συμβίωση δύο χριστιανικών κοινοτήτων στο νησί (ορθοδόξων και καθολικών) για πολλούς αιώνες ως και σήμερα. Το 1537 ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, επικεφαλής του οθωμανικού στόλου, κατέλαβε τη Νάξο, μαζί με άλλα νησιά των Κυκλάδων, και κατέστησε το νησί φόρου υποτελές στο σουλτάνο. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1566, ο σουλτάνος Σελίμ Β΄
παραχώρησε τη διοίκηση του παλιαού Δουκάτου του Αιγαίου στον Εβραίο διπλωμάτη Ιωσήφ Νάζι και το 1580 ο σουλτάνος Μουράτ Γ΄ παραχώρησε στα νησιά Νάξο, Σαντορίνη, Άνδρο, Μήλο, Πάρο, Σύρο και Σίφνο προνομιακό ορισμό (αχτναμέ). Σύμφωνα με αυτόν, τα νησιά εξασφάλισαν πλήρη ελευθερία σε θέματα λατρείας, μειώθηκαν οι φόροι, ενώ απαγορεύτηκαν η εγκατάσταση γενιτσάρων και το παιδομάζωμα. Οι ορισμοί που παραχωρήθηκαν στο νησί κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας ευνόησαν την ανάπτυξη των κοινοτικών αυτοδιοικητικών θεσμών. Στην Επανάσταση του 1821, παρά την αρνητική ή επαμφοτερίζουσα στάση των ανώτερων κοινωνικών ομάδων, οι νησιώτες
ξεσηκώθηκαν και κάποιοι από αυτούς έλαβαν ενεργό μέρος στις επιχειρήσεις κατά των Οθωμανών με δύο πλοία και δύο σώματα ενόπλων. Το νησί φιλοξένησε και πολλούς πρόσφυγες από περιοχές που είχαν πληγεί από τους Οθωμανούς. Μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, η Νάξος, όπως και οι υπόλοιπες Κυκλάδες, εντάσσεται στην ελληνική επικράτεια. Το 1941 η Νάξος αρχικά εντάχθηκε στην ιταλική διοίκηση, στα πλαίσια της κατοχής των ελληνικών εδαφών από τις Δυνάμεις του Άξονα. Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το 1943 το νησί εντάχθηκε στη γερμανική διοίκηση ως την απελευθέρωσή του το 1944.

πηγή: IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ